Trong thời gian gần đây, sự lan truyền nhanh chóng của các thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội đã gây ra sự hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Một trường hợp đáng chú ý là thông tin cho rằng thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này đã lan truyền nhanh chóng, khiến hàng trăm hộ dân sinh sống ở các xã hạ du nhà máy thủy điện hoảng loạn, bỏ chạy lên núi để phòng tránh lũ dâng.
Tuy nhiên, thông tin này nhanh chóng bị xác minh là sai sự thật và cơ quan chức năng đã xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật. Không chỉ trường hợp trên, một thông tin khác về việc một người phụ nữ tên N đăng tải trên mạng xã hội về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã khẳng định không có trường hợp nào như thông tin mà facebook đã đăng tải.
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối nhận xét, việc thông tin thất thiệt vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành, ứng phó của chính quyền địa phương. Việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật như ‘uống nước sâm rồi tỉnh dậy ở Campuchia’ cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.
Khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018, nghiêm cấm hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP quy định, cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10.000.000-20.000.000 đồng.
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo: ‘Mạng xã hội là không gian mở, nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, bất kỳ quyền nào cũng đi kèm trách nhiệm. Khi hoạt động trên không gian mạng, mỗi người cần ý thức rõ rằng: Mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải.’
Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận. Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn.
Trong thời đại số, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà còn là ‘cuốn nhật ký mở’ của hàng triệu người. Chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc, thông tin,… đến hàng ngàn người khác. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi ấy cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu người dùng thiếu hiểu biết hoặc vô tình lan truyền thông tin sai sự thật.