Ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964 – những ngày tháng lịch sử của Hải quân Nhân dân Việt Nam
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964 đã đi vào lịch sử như một chiến thắng vang dội và đáng tự hào của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Đây không chỉ là biểu hiện của tinh thần chiến đấu quả cảm, bất khuất của các chiến sĩ hải quân mà còn là minh chứng cho khí phách và ý chí kiên cường của một dân tộc quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Trước sự leo thang của chiến lược ‘Chiến tranh đặc biệt’ ở miền Nam và việc Mỹ chuẩn bị mở rộng chiến tranh ra miền Bắc, tình hình an ninh trên vùng biển miền Bắc trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Từ tháng 7 năm 1964, các hoạt động khiêu khích của Mỹ tại vùng biển này tăng lên, với sự xuất hiện của tàu chiến và máy bay nhằm mục đích trinh sát và do thám.
Trước tình hình này, vào cuối năm 1963, Trung ương Đảng đã có chỉ đạo chiến lược rõ ràng: phải nâng cao cảnh giác và sẵn sàng đối phó với mọi tình huống có thể xảy ra. Bộ Chính trị cũng ban hành chỉ thị về việc tăng cường sẵn sàng chiến đấu và đánh trả quyết liệt các hành động khiêu khích của địch.
Ngày 6 tháng 7 năm 1964, toàn Quân chủng Hải quân chuyển sang trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao độ. Sở chỉ huy tiền phương được thành lập tại sông Gianh, đồng thời các tàu chiến được điều động đến các khu vực chiến lược để sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vùng biển.
Trước những hành động ngang ngược của Mỹ, vào đêm 31 tháng 7 năm 1964, tàu khu trục Ma-đốc của Mỹ xâm phạm vùng biển Quảng Bình. Bộ Tư lệnh Hải quân quyết định sử dụng 3 tàu phóng lôi để phục kích và đánh trả quyết liệt. Dù phải đối mặt với pháo kích và sự can thiệp của máy bay địch, các tàu phóng lôi của ta đã thể hiện lòng quả cảm, lao vào đội hình tàu địch và tấn công bằng ngư lôi.
Trận đánh ngày 2 tháng 8 năm 1964 đã thành công ngoài mong đợi khi đánh đuổi tàu Ma-đốc ra khỏi lãnh hải Việt Nam, ghi dấu chiến thắng đầu tiên của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Tuy nhiên, sau đó Mỹ đã dựng lên cái gọi là ‘Sự kiện Vịnh Bắc Bộ’ nhằm biện minh cho việc leo thang đánh phá miền Bắc trong chiến dịch ‘Mũi tên xuyên’.
Không dừng lại ở đó, ngày 5 tháng 8 năm 1964, Mỹ tiếp tục huy động hàng chục máy bay tập kích ồ ạt vào các căn cứ và kho tàng của Hải quân ta. Trong tình huống cấp bách đó, Hải quân Nhân dân Việt Nam đã hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, bắn rơi 8 máy bay và bắt sống tên giặc lái Mỹ.
Chiến thắng ngày 5 tháng 8 không chỉ là đòn trả đũa đích đáng mà còn chứng minh sự chủ động và tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao của quân và dân miền Bắc. Với chiến công vang dội này, Bộ đội Hải quân và Phòng không được Đảng, Chính phủ và Quân ủy Trung ương tuyên dương công trạng.
Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi lời khen ngợi và ghi nhận chiến công của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam đã trở thành một dấu mốc lịch sử quan trọng, biểu tượng cho ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển đảo và tinh thần quả cảm của quân và dân Việt Nam.