Ẩm thực đường phố và bình dân luôn là một phần không thể thiếu trong bức tranh tổng thể về văn hóa và lối sống của người Việt Nam, và cũng chính là một trong những yếu tố thu hút du khách nước ngoài yêu thích và tìm đến Việt Nam. Những món ăn được bán trên những sạp hàng nhỏ hay vỉa hè, dù có giá rất rẻ, nhưng lại mang đến những hương vị rất riêng và đặc trưng của mỗi địa phương và vùng miền. Một trong những ví dụ điển hình là món mỳ hến, một biến thể được cải tiến từ món cơm hến truyền thống, và từ lâu đã được coi là một đặc sản không thể bỏ qua tại xứ Cố đô Huế.
Món mỳ hến đơn giản bao gồm hai nguyên liệu chính là mỳ và hến, với hến được người bản địa đánh bắt trực tiếp từ môi trường tự nhiên. Hến tại Huế có kích thước nhỏ, vỏ mỏng, ruột bé nhưng được biết đến với vị ngọt nước và thịt đậm, thơm dai. Không giống như nhiều loại hải sản khác có thể được nuôi trồng, hến ở đây vẫn được đánh bắt trực tiếp từ môi trường nước lợ tự nhiên, mang đến hương vị đặc trưng mà khó có thể tìm thấy ở các vùng khác.
Quá trình chế biến hến cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ và chăm chút. Sau khi được đánh bắt, hến cần được rửa sạch và ngâm trong nước vo gạo hoặc nước lạnh pha ớt từ 1 đến 3 ngày để chúng nhả hết bùn cát. Tiếp theo, hến được luộc chín tới để tách lấy phần thịt, và nước luộc hến được tận dụng làm nước chan, tạo nên một phần không thể thiếu trong hương vị của món ăn này.
Mỳ hến không chỉ đơn thuần là một món ăn đường phố thông thường mà còn là một biểu tượng văn hóa ẩm thực đặc sắc của Huế. Món ăn này bao gồm nhiều thành phần, bên cạnh hai thành phần chính là mỳ và hến, còn có thêm một số loại rau thơm như khế, xoài chua bào sợi, bắp chuối xắt mỏng, tóp mỡ, da heo phơi khô chiên phồng, lạc rang nguyên hạt, lá bạc hà, và một chút mắm ruốc, ớt bột tao dầu… Điểm tạo nên sự độc đáo và hiếm có của món đặc sản bình dân này chính là sự kết hợp tinh tế giữa các thành phần, và đặc biệt là hương vị đặc trưng của hến.
Thưởng thức mỳ hến không chỉ là cơ hội để khám phá một món ăn lạ miệng mà còn là cách gần gũi nhất để hiểu về người Huế – qua cách họ ăn, họ nấu và giữ gìn di sản ẩm thực của mình. Với du khách nước ngoài, mỳ hến là một trong những món ăn Việt Nam từ Bắc đến Nam mà họ nhất định phải thử trước khi qua đời. Đây là món ăn đơn giản, giá rẻ nhưng lại mang hương vị vừa vặn và đặc trưng của vùng đất cố đô, là tất cả những gì tinh túy mà thiên nhiên và con người Huế đã trao gửi vào từng sợi mỳ, từng miếng hến.