Trong bối cảnh công tác xác minh danh tính liệt sĩ tại Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại và thách thức, các cơ quan chức năng đang nỗ lực không ngừng để triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế. Mục tiêu chính là đẩy nhanh tiến độ giám định ADN, từ đó sớm giải quyết những tồn tại lâu năm liên quan đến việc xác định danh tính của các anh hùng liệt sĩ.

Hiện nay, cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ. Bên cạnh đó, có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập và tìm về nơi an nghỉ cuối cùng. Trước tình hình đó, các ngành chức năng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một thách thức không nhỏ nhưng cũng là một mục tiêu đầy tham vọng, nhằm tri ân và tỏ lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Để đạt được mục tiêu đề ra, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác giám định ADN được coi là một bước tiến quan trọng. Công nghệ không chỉ giúp tăng độ chính xác trong quá trình giám định mà còn giúp rút ngắn thời gian thực hiện. Hơn nữa, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng một vai trò không thể thiếu. Thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam có cơ hội tiếp cận với những công nghệ mới, cũng như kinh nghiệm từ các nước khác, từ đó có thể áp dụng và điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam.

Ứng dụng công nghệ và hợp tác quốc tế được xem là giải pháp then chốt, không chỉ mang lại hy vọng cho việc sớm giải quyết những tồn tại lâu năm mà còn góp phần an dân và thể hiện lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ. Việc xác định danh tính của các liệt sĩ không chỉ là công việc của các cơ quan chức năng mà còn là nhiệm vụ của cả xã hội. Chính vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và cộng đồng để thực hiện thành công mục tiêu đã đề ra.

Nhìn về tương lai, với sự quyết tâm của các cơ quan chức năng và sự hỗ trợ từ công nghệ hiện đại cũng như hợp tác quốc tế, hy vọng rằng mục tiêu xác định danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua giám định ADN vào năm 2030 sẽ trở thành hiện thực. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn vinh và tri ân đối với các anh hùng liệt sĩ mà còn góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mà công lý và sự công bằng được thực hiện một cách trọn vẹn.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn giúp việc giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn trở nên khả thi. Dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’ do Viện Sinh học chủ trì đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất. Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai như: Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.