TS. Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, vừa xuất bản cuốn sách ‘Cây cọ được Chúa cầm tay’, một tác phẩm tri ân và ghi lại cuộc đời và sự nghiệp của họa sĩ Phạm Lực, người bạn thân thiết và ‘anh em kết nghĩa’ của ông. Cuốn sách không chỉ là một lời tri ân chân thành mà còn thể hiện mối quan hệ đặc biệt giữa người yêu nghệ thuật và người tạo ra những tác phẩm nghệ thuật giá trị.

Trong sự phát triển của thị trường nghệ thuật tại Việt Nam, người chơi tranh đã trở thành một phần không thể thiếu. Họ không chỉ xem tranh như một kênh đầu tư tiềm năng mà còn như một cách để thỏa mãn đam mê sưu tập và tìm hiểu về nghệ thuật. Một số người chơi tranh còn đi xa hơn bằng cách thành lập bảo tàng tư nhân để trưng bày và bảo quản các tác phẩm nghệ thuật, góp phần làm giàu thêm nền văn hóa và nghệ thuật của đất nước.

TS. Nguyễn Sỹ Dũng là một người chơi tranh đặc biệt, khi ông dành phần lớn sự quan tâm của mình cho các tác phẩm của họa sĩ Phạm Lực. Theo ông, tranh của họa sĩ Phạm Lực không chỉ đẹp mà còn rất Việt Nam và có một sức hút kỳ lạ. Ông miêu tả: ‘Tranh của anh là những bức tranh gây nghiện’. Sự say mê và ngưỡng mộ của ông đối với họa sĩ và các tác phẩm của ông không chỉ dừng lại ở việc sưu tập mà còn ở việc ông muốn chia sẻ và tri ân những đóng góp của họa sĩ Phạm Lực cho nền nghệ thuật Việt Nam.

Họa sĩ Phạm Lực, nay đã 82 tuổi, là một cái tên được trọng vọng trong giới mỹ thuật Việt Nam đương đại. Cố họa sĩ Lê Thiết Cương đã từng chia sẻ về phong cách nghệ thuật của ông: ‘Tranh của ông tự nhiên, không màu mè, xã giao, làm dáng, không xúng xính kỹ thuật, phấn son trang điểm. Hội họa của Phạm Lực là cỏ dại đồng hoang, là rơm rạ chứ không phải vườn hoa, không phải là cây cảnh, hòn non bộ cắt tỉa sắp đặt gọn gàng’. Những lời này không chỉ phản ánh phong cách độc đáo của họa sĩ Phạm Lực mà còn cho thấy sự tôn trọng và ngưỡng mộ của các nghệ sĩ đồng nghiệp đối với ông.

Cuốn sách ‘Cây cọ được Chúa cầm tay’ của TS. Nguyễn Sỹ Dũng bắt nguồn từ một kỷ niệm đặc biệt. Một người bạn quốc tế, cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, đã từng nói: ‘Không, không phải ông Phạm Lực vẽ, mà là Chúa vẽ’. Đây chính là lý do cuốn sách có tên như vậy. Thông qua cuốn sách, ông Dũng không chỉ muốn kể lại cuộc đời và sự nghiệp của họa sĩ Phạm Lực mà còn thể hiện sự quan tâm và tình cảm của mình đối với các tác phẩm của ông, đồng thời ghi lại hành trình và những cảm xúc mà ông đã trải qua khi tiếp xúc và yêu thích nghệ thuật của họa sĩ.

Cuốn sách không chỉ là một lời tri ân mà còn là một tác phẩm giúp người đọc hiểu sâu hơn về nghệ thuật và con người họa sĩ Phạm Lực. TS. Nguyễn Sỹ Dũng đã phân tích và đánh giá các tác phẩm của họa sĩ, thể hiện sự hiểu biết và quan tâm của mình đối với nghệ thuật. Ông cho biết rằng tranh của họa sĩ Phạm Lực không chỉ phản ánh hiện thực mà còn chứa đựng cảm xúc, tâm hồn Việt qua từng nét cọ. Những đánh giá này không chỉ đến từ sự ngưỡng mộ cá nhân mà còn từ việc ông muốn làm nổi bật giá trị nghệ thuật và ý nghĩa của các tác phẩm trong nền văn hóa Việt Nam.

Cuối cùng, cuốn sách ‘Cây cọ được Chúa cầm tay’ là một tác phẩm đặc biệt, thể hiện mối quan hệ đặc biệt giữa người chơi tranh và người vẽ tranh. Qua cuốn sách, TS. Nguyễn Sỹ Dũng muốn thể hiện sự tri ân và tình cảm của mình đối với họa sĩ Phạm Lực, cũng như thể hiện sự quan tâm của mình đối với nghệ thuật Việt Nam. Cuốn sách không chỉ dành cho những người yêu thích nghệ thuật mà còn cho tất cả những ai muốn tìm hiểu về câu chuyện con người và nghệ thuật trong bối cảnh Việt Nam đương đại.

Chợ nổi Cái Răng, một biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, vừa được tạp chí du lịch Travel+Leisure Asia vinh danh là một trong ’10 khu chợ ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới’. Sự công nhận này không chỉ phản ánh giá trị của văn hóa ẩm thực sông nước, mà còn làm nổi bật nét sinh hoạt độc đáo của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy văn hóa chợ nổi đang dần mai một, khi số lượng ghe thuyền tham gia hoạt động buôn bán giảm đáng kể.

Trước đây, chợ nổi không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa đơn thuần, mà còn là không gian văn hóa sống động, phản ánh bản sắc của một vùng đất ‘trên bến dưới thuyền’. Mỗi chiếc ghe là một ‘gian hàng’, và mỗi thương hồ là một phần quan trọng của cộng đồng cư dân sông nước. Tuy nhiên, trong một thập kỷ qua, số lượng ghe buôn tại chợ nổi Cái Răng đã giảm từ hơn 500 xuống còn chưa đầy 250. Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại các chợ nổi khác như Cái Bè, Ngã Năm, Ngã Bảy hay Long Xuyên.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là việc xây dựng bờ kè ở nhiều địa phương để chống sạt lở, khiến ghe thuyền khó cập bến. Điều này đã vô tình cắt đứt dòng giao thương truyền thống. Thêm vào đó, chi phí xăng dầu tăng cao, không có nơi neo đậu ổn định, thiếu người kế tục và thiếu khách mua thực sự đã buộc nhiều thương hồ phải rời ghe, bỏ nghề mưu sinh đã gắn bó hàng chục năm.

Các chuyên gia cho rằng, điểm mấu chốt trong việc bảo tồn chợ nổi không nằm ở việc đầu tư hình thức cho du lịch, mà ở chỗ phải khôi phục sinh kế bền vững cho thương hồ. Nếu không còn thương hồ, chợ nổi sẽ chỉ còn là một hình thức trình diễn, thiếu đi sức sống từ cộng đồng. Một số giải pháp được đề xuất bao gồm quy hoạch lại chợ nổi theo hướng ‘phố chợ trên sông’, có bến ghe riêng, phân khu rõ ràng giữa hoạt động du lịch và hoạt động thương mại thực thụ.

Bên cạnh đó, việc miễn giảm chi phí neo đậu, hỗ trợ nhiên liệu cũng có thể giúp người buôn ghe duy trì sinh kế. Tổ chức các hoạt động văn nghệ dân gian như hò, đờn ca tài tử, cũng như giới thiệu ẩm thực miền Tây ngay trên thuyền sẽ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa. Thái Lan đã thành công trong việc dàn dựng không gian văn hóa sống động, bất chấp việc không có chợ nổi tự nhiên. Điều này cho thấy, với các giải pháp phù hợp, chúng ta vẫn có thể bảo tồn và phát triển văn hóa chợ nổi.

Trong dự thảo Đề án bảo tồn Chợ nổi Cái Răng đến năm 2030, Viện CISED đã đề xuất một mô hình phát triển tích hợp, bao gồm những khu vực kinh doanh thương mại dịch vụ, trưng bày các sản phẩm OCOP, nông sản, khu vực biểu diễn nghệ thuật và khu vực vựa của thương hồ. Giữ được thương hồ chính là giữ được nhịp sống ghe thuyền, giữ được văn hóa và giữ được chính linh hồn của miền sông nước phương Nam.