Sốt xuất huyết – một căn bệnh nguy hiểm với diễn tiến phức tạp và khó lường, đã và đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều người. Căn bệnh này có thể dẫn đến tử vong nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời. Mặc dù đã hết sốt, người bệnh vẫn có thể đối mặt với nguy cơ nguy kịch, thậm chí tử vong nếu chủ quan, lơ là theo dõi triệu chứng bệnh.

Thành phố Hồ Chí Minh đã ghi nhận số ca mắc sốt xuất huyết Dengue gia tăng đáng kể trong tháng 7/2025. Tính đến hết tuần 29, toàn thành phố đã ghi nhận 16.847 ca mắc, tăng hơn 168,8% so với cùng kỳ năm 2024, trong đó có 10 ca tử vong. Sự gia tăng này tiềm ẩn nguy cơ bùng phát trên diện rộng, khiến cho việc phòng ngừa và điều trị trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Một trong những quan niệm sai lầm phổ biến về sốt xuất huyết là căn bệnh này chỉ bị một lần trong đời. Tuy nhiên, theo các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, virus Dengue gây sốt xuất huyết có 4 chủng khác nhau. Mỗi lần mắc bệnh, cơ thể chỉ tạo miễn dịch với tuýp virus đó, nên nguy cơ mắc do các tuýp còn lại vẫn tồn tại. Do đó, mỗi người có thể bị sốt xuất huyết tới 4 lần trong đời. Hơn nữa, nguy cơ biến chứng nặng thường tăng cao từ lần thứ hai mắc bệnh trở đi.

Nhiều người thường chủ quan khi đã hết sốt, nghĩ rằng bệnh đã khỏi. Tuy nhiên, sốt xuất huyết có 3 giai đoạn, kéo dài khoảng 10 ngày. Giai đoạn 2 là giai đoạn nguy hiểm nhất, vì lúc này, người bệnh đã hết sốt, dễ chủ quan, không theo dõi bệnh. Tuy nhiên, khi ở giai đoạn 2, bệnh nhân sốt xuất huyết thường dễ trở nặng sau khi hết sốt. Một số dấu hiệu cảnh báo mọi người cần lưu ý là hết sốt nhưng mệt mỏi hơn, li bì, tay chân lạnh ngắt; chảy máu bất thường; nôn ói nhiều; đau bụng dữ dội.

Để phòng ngừa sốt xuất huyết, người dân cần thường xuyên vệ sinh môi trường sống, tránh nước tồn đọng trong mọi vật dụng và quanh không gian sống. Ngoài ra, để tránh bị muỗi đốt, mọi người có thể mặc quần áo dài tay, thoa kem chống muỗi hoặc ngủ màn kể cả ban ngày. Đặc biệt, Việt Nam đã có vaccine sốt xuất huyết. Người dân cũng nên tiêm phòng để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Trong trường hợp mắc sốt xuất huyết, người bệnh cần được chăm sóc đúng cách để nhanh chóng phục hồi sức khỏe. Người bệnh chỉ dùng paracetamol khi sốt trên 38,5 độ C, đúng liều lượng theo chỉ định bác sĩ, tránh các loại thuốc hạ sốt ibuprofen hoặc aspirin vì tăng nguy cơ xuất huyết.

Một nghiên cứu gần đây đăng trên tạp chí Nature đã tìm ra một phương pháp mới nhằm ngăn chặn sự lây lan của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thông qua vết đốt của muỗi. Các nhà khoa học đã phát hiện ra cách “mạch ngắn” ký sinh trùng này bằng cách chỉnh sửa gene của muỗi, mở ra hy vọng mới trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét.

Bệnh sốt rét là một vấn đề sức khỏe toàn cầu nghiêm trọng, gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, được truyền cho người qua vết đốt của muỗi nhiễm bệnh. Mỗi năm, hơn 250 triệu người trên toàn thế giới bị ảnh hưởng bởi bệnh này. Để lan rộng, ký sinh trùng cần hoàn thành một hành trình phức tạp bên trong cơ thể muỗi. Ban đầu, muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh, sau đó ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi. Tại đây, chúng phải đối mặt với một thách thức lớn là di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi chúng phát triển thành một dạng khác. Cuối cùng, chúng di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi, sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt.

Để thực hiện bước nhảy quan trọng này, ký sinh trùng phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này dường như phá vỡ hành trình của ký sinh trùng. Các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi. Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi.

Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng “gene drive” để phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường. Tuy nhiên, phương pháp này còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn.

Các nhà nghiên cứu cho biết sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa. Tuy nhiên, nghiên cứu này cho thấy về nguyên tắc, một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét deadly này. Đây là một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét và mở ra hy vọng mới cho việc kiểm soát và loại bỏ bệnh này trong tương lai.