Vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 cách đây một tuần đã gióng lên hồi chuông báo động về những ‘khoảng trống’ trong quá trình chuyển đổi số tại Việt Nam. Sự cố này không chỉ là một tai nạn hàng hải đơn thuần mà còn làm lộ ra những thiếu sót lớn trong việc ứng dụng công nghệ vào thực tế vận hành đời sống ở nhiều lĩnh vực.

Tàu Vịnh Xanh 58, chở 49 người, đã gặp phải giông lốc bất ngờ và lật giữa biển vào một thời điểm cách bờ chỉ 3 km và cách cảng Tuần Châu 1 km. Điều令人 sốc ở đây là không hệ thống giám sát nào hay biết về tình huống này trong khoảng 2 giờ đồng hồ. Sự chậm trễ này đã được coi là một ‘lỗ hổng chết người’ trong thời đại mà mọi chuyển động của con người đều có thể được giám sát qua GPS, cảm biến, AI, dữ liệu lớn…

Trong thời đại số, việc giám sát thời gian thực đối với tất cả tàu du lịch là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, vụ việc lần này đã làm bật lộ khoảng trống lớn trong việc số hóa các tình huống khẩn cấp và ứng dụng công nghệ vào quản lý, vận hành. Chuyển đổi số và công nghệ chỉ thực sự có ý nghĩa khi chúng có thể chạm đến những tình huống khẩn cấp nhất, khốc liệt nhất, nơi con người không còn đơn độc.

Các địa phương, trong đó có Quảng Ninh, và các bộ, ngành liên quan cần nhanh chóng thực hiện số hóa các tình huống khẩn cấp. Tất cả tàu ra khơi cần được trang bị thiết bị định vị và truyền dữ liệu thời gian thực. Hệ thống Giám sát và Điều hành (IOC) cần tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện các lộ trình bất thường. Khi một tàu không về đúng giờ, hệ thống cần có cảnh báo ngay lập tức. Khi mất tín hiệu, phải có quy trình truy vết nhanh để xác định vùng tìm kiếm. Và khi có mưa bão, cần có radar thời tiết – tín hiệu số gửi đến từng tàu, từng thuyền viên.

Sự sống không chỉ trông chờ vào wifi mạnh và ‘may rủi’ trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc triển khai hệ thống camera nhận diện khuôn mặt trong thành phố, mà còn cần một hệ thống giám sát các tàu du lịch, radar cảnh báo thời tiết, cảnh báo khi lịch trình bất thường. Mục tiêu của chuyển đổi số không chỉ là vẽ một bản đồ đẹp mà còn là ứng cứu người đúng lúc, trong những tình huống nguy cấp.

Chuyển đổi số cần được thực hiện một cách toàn diện và đồng bộ, không chỉ ở các thành phố lớn mà còn ở các vùng ven biển, khu vực nông thôn. Sự đầu tư vào công nghệ và cơ sở hạ tầng cần được ưu tiên để đảm bảo an toàn cho người dân, đặc biệt là trong các tình huống khẩn cấp. Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, lấy người dân làm trung tâm, làm cơ sở để phát triển kinh tế – xã hội.