Sơn La đang tích cực phát triển các sản phẩm lưu niệm và OCOP như một cách để nâng cao giá trị du lịch và quảng bá nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa. Các sản phẩm thủ công truyền thống như thổ cẩm, trang sức bạc, nhạc cụ dân tộc, và các sản phẩm đan lát từ mây tre đã trở thành biểu tượng văn hóa của vùng đất này. Không chỉ thể hiện sự khéo léo của người thợ thủ công, những sản phẩm này còn chứa đựng giá trị văn hóa lâu đời được gìn giữ và tiếp nối qua các thế hệ.

Trong những năm gần đây, tỉnh Sơn La đã chú trọng vào việc phát triển và đổi mới các sản phẩm lưu niệm. Các doanh nghiệp và hợp tác xã đã tích cực tham gia vào việc sản xuất và kinh doanh các sản phẩm lưu niệm handmade, từ đó tạo ra nhiều việc làm cho người dân bản địa. Sự phát triển của các sản phẩm lưu niệm không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống mà còn mở ra cơ hội kinh tế cho người dân địa phương.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) cũng đã trở thành một đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển du lịch tại Sơn La. Các sản phẩm OCOP được chế biến theo quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, có thương hiệu rõ ràng, và mang đậm hương vị đặc trưng của vùng đất Tây Bắc. Những sản phẩm này đã chiếm được cảm tình của du khách gần xa và trở thành những món quà ý nghĩa. Du khách có thể tìm hiểu và mua các sản phẩm OCOP tại các địa điểm du lịch, qua các kênh thương mại điện tử hoặc tại các cửa hàng đặc sản.

Tính đến nay, toàn tỉnh Sơn La đã có hơn 200 sản phẩm được đánh giá phân hạng và cấp giấy chứng nhận OCOP. Trong đó, có 1 sản phẩm 5 sao, 62 sản phẩm 4 sao, và 151 sản phẩm 3 sao. Các sản phẩm này đã góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú cho thị trường lưu niệm du lịch tại Sơn La. Sự đa dạng này không chỉ thể hiện sự phong phú của văn hóa bản địa mà còn đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách.

Nhận thức được tầm quan trọng của các sản phẩm lưu niệm và OCOP, tỉnh Sơn La đã có nhiều chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển. Các ngành chức năng đã xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, kết nối các hợp tác xã, doanh nghiệp, và người dân với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch. Sự hỗ trợ này đã giúp các sản phẩm lưu niệm và OCOP của Sơn La tiếp cận được với thị trường rộng lớn hơn, cả trong và ngoài nước.

Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sơn La, khẳng định: “Để du lịch Sơn La phát triển bền vững, thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã phát triển các sản phẩm du lịch mới, thiết kế quà tặng du lịch, góp phần tạo thêm dấu ấn đặc sắc để du lịch Sơn La ngày càng thu hút du khách.”

Phát triển đa dạng các sản phẩm lưu niệm và OCOP không chỉ là chiến lược kinh tế mà còn là cách để bảo tồn và lan tỏa văn hóa bản địa. Đây chính là những mảng ghép tạo nên hệ sinh thái du lịch hoàn chỉnh, từ trải nghiệm đến mua sắm. Với những bước đi đúng đắn và sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp, và người dân, các sản phẩm lưu niệm du lịch của Sơn La đang từng bước khẳng định giá trị, là món quà ý nghĩa cho du khách và trở thành những ‘sứ giả’ lan tỏa văn hóa và du lịch Sơn La.

Các du khách có thể tìm hiểu thêm về các sản phẩm lưu niệm và OCOP của Sơn La tại các trang web du lịch, trang web của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sơn La hoặc tại các cửa hàng đặc sản khi đến thăm Sơn La. Để biết thêm thông tin về các sản phẩm OCOP của Sơn La, vui lòng truy cập trang web OCOP Sơn La.

Ở thành phố Cần Thơ, một nhóm các nghệ nhân và người yêu nghệ thuật đã cùng nhau thành lập nhóm Art house, với mục tiêu biến những phụ phẩm nông nghiệp như vỏ bắp trở thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo. Qua đó, họ không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải mà còn giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật thủ công truyền thống.

Nhóm Art house Cần Thơ gồm các giáo viên mỹ thuật, sinh viên và những người yêu nghệ thuật. Họ đã lấy cảm hứng từ cuộc sống nông thôn ở miền Tây, nơi cây bắp đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân. Nhóm đã tìm cách biến vỏ bắp, thứ mà nhiều người cho là phế phẩm, trở thành chất liệu tạo nên các sản phẩm thủ công giàu giá trị.

Quá trình tạo ra các sản phẩm này hoàn toàn bằng tay. Mỗi chiếc túi xách làm từ vỏ bắp cần trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như thu gom, xử lý, phơi vỏ, đan và trang trí bằng vải lụa. Mỗi sản phẩm cần từ một đến hai ngày để hoàn thiện.

Các sản phẩm của nhóm không chỉ dừng lại ở túi xách mà còn có ví, đế lót bình hoa, khung gương trang trí và giấy thủ công làm từ vỏ bắp. Loại giấy này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn vỏ bắp, sau đó pha trộn với màu thực phẩm và hoa lá tự nhiên.

Từ giấy vỏ bắp, nhóm đã tạo ra các tác phẩm tranh dân gian bằng cách kết hợp kỹ thuật in khắc gỗ và tô màu theo phong cách tranh Đông Hồ, Hàng Trống. Nhóm cũng vẽ tranh phong cảnh địa phương và các chủ đề về đờn ca tài tử trên giấy vỏ bắp, nhằm giới thiệu về vùng đất Cần Thơ.

Art house Cần Thơ không chỉ là một nhóm nghệ thuật, mà còn là một biểu tượng của phong trào sống xanh và sáng tạo bền vững trong cộng đồng. Các thành viên thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn làm thủ công cho học sinh, sinh viên và người dân địa phương.

Qua các hoạt động của mình, nhóm Art house Cần Thơ hy vọng mang đến một thông điệp về việc tái sử dụng và tái tạo các chất liệu có sẵn trong tự nhiên, đồng thời lan tỏa tình yêu văn hóa và sáng tạo trong cộng đồng.

Thủ Đức, TP.HCM – Trong một không gian rộng lớn tại thành phố sôi động, Bùi Thịnh Đa đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo – búp bê khớp cầu (ball jointed doll – BJD). Những sản phẩm này không chỉ đơn thuần là kết quả của sự khéo léo và kiên nhẫn, mà còn là hiện thân của một thế giới nội tâm đầy ám ảnh, tinh tế và tuyệt đẹp.

Ở tuổi 21, Bùi Thịnh Đa đã có 9 năm kinh nghiệm trong nghề làm búp bê khớp cầu, một loại hình nghệ thuật đòi hỏi sự kết hợp tinh tế giữa kỹ năng tạo hình, hội họa, thiết kế và cảm xúc. Quá trình tạo ra một búp bê không hề đơn giản; nó đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn qua từng giai đoạn. Từ việc lên ý tưởng, tạo hình, hoàn thiện sản phẩm, cho đến việc truyền tải cảm xúc vào từng tác phẩm, tất cả đều được Đa thực hiện một cách thủ công.

Quá trình sáng tạo của Bùi Thịnh Đa bắt đầu từ việc nhào đất, tạo khung xương, đắp đất, tạo khớp, nung, chà mịn, đến trang điểm… Mỗi bước đều đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn cao độ. “Mỗi búp bê đều là một thế giới riêng, và tôi muốn mỗi tác phẩm đều mang một câu chuyện riêng, một cảm xúc mà người xem có thể kết nối”, Đa chia sẻ.

Để tiếp cận thị trường và khách hàng, Bùi Thịnh Đa sử dụng nhiều nền tảng như Instagram, TikTok, Gmail, Facebook và thậm chí lập shop trên Etsy, một trang bán đồ thủ công quốc tế. Mặc dù không có một đội ngũ hỗ trợ lớn, Đa vẫn tự mình vận hành từ A đến Z, từ khâu truyền thông đến sản xuất. Sự kiên nhẫn và tâm huyết của anh đã giúp anh xây dựng được một cộng đồng khách hàng đặc biệt.

Khách hàng của Bùi Thịnh Đa rất đặc thù, bao gồm những người sưu tầm BJD, người chơi búp bê nghệ thuật cao cấp, có khi là nghệ sĩ, nhà sưu tập hoặc đơn giản là những người cảm thụ được cảm xúc thật trong từng nhân vật. Một trong những câu chuyện ấn tượng của Đa là khi anh nhận được phản hồi từ một khách hàng khiếm thị người Mỹ, người đã rất xúc động khi nhận được thư bằng chữ nổi gửi kèm theo búp bê.

Về giá cả, Bùi Thịnh Đa giải thích rằng mỗi búp bê đều là một tác phẩm nghệ thuật đòi hỏi nhiều công sức, tâm tư và tình cảm. Mức giá mà anh đưa ra là tương xứng với giá trị của búp bê. Đối với dòng búp bê tả thực, giá trung bình ở mức hơn 15-150 triệu đồng tùy theo kích thước, chi tiết, yêu cầu cá nhân hóa và thời gian thực hiện.

Mặc dù công việc có thể gây áp lực, nhưng Bùi Thịnh Đa vẫn giữ kỷ luật khi sáng tạo và nghiêm túc trong công việc. Điều khó nhất trong công việc này, theo Đa, là giữ kỷ luật khi sáng tạo và phải nghiêm túc. Tuy nhiên, với đam mê và tình yêu với nghề, Đa tiếp tục không ngừng học hỏi và sáng tạo.

Bùi Thịnh Đa hy vọng rằng nghề làm búp bê khớp cầu tại Việt Nam sẽ phát triển trong thời gian tới. Anh không chỉ muốn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo mà còn muốn quảng bá hình ảnh Việt Nam qua búp bê khớp cầu. Với tâm huyết và nỗ lực không ngừng, Bùi Thịnh Đa đang góp phần đưa nghệ thuật BJD Việt Nam đến với thế giới.

Bên cạnh việc đầu tư cho con học kiến thức phổ thông tại trường học, nhiều phụ huynh hiện nay đang đặc biệt quan tâm đến việc phát triển kỹ năng cho con trẻ thông qua các hoạt động ngoại khóa và các lớp năng khiếu sáng tạo. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng nghệ thuật, mà còn kích thích khả năng quan sát, phân tích và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

Hiện nay, các lớp mỹ thuật tư duy sáng tạo, nhảy múa, biểu diễn, ca hát đang được các em thiếu nhi yêu thích và phụ huynh lựa chọn cho con theo học. Tại các lớp học này, trẻ không chỉ được phát triển khả năng nghệ thuật mà còn tự tin hơn, hòa nhập được với các bạn và có thêm nhiều cơ hội được tham gia các buổi biểu diễn. Đây là môi trường giúp trẻ phát triển toàn diện và cân bằng giữa việc học và chơi.

Lớp mỹ thuật tư duy sáng tạo của cô Trương Thị Quyên tại phường Sơn Đông là một ví dụ điển hình. Tại đây, các bé từ 4-12 tuổi được học vẽ với nhiều cấp độ từ làm quen đến pha màu, tô màu, vẽ theo chủ đề. Cô Quyên thực hiện vai trò như người hướng dẫn cơ bản và gợi mở để các bé có thể tự do phát triển khả năng nghệ thuật theo cách riêng của mình. Việc tiếp cận hội họa giúp trẻ tự do và sớm bước vào chặng đường khám phá thế giới từ chính cuộc sống muôn màu xung quanh.

Theo cô Trương Thị Quyên, việc học mỹ thuật, thủ công sáng tạo giúp trẻ vừa chơi vừa học hỏi lẫn nhau, và phát triển những khả năng riêng của bản thân. Phụ huynh cũng đánh giá cao việc cho con tham gia các lớp năng khiếu, kỹ năng này, giúp con được giải trí, tự tin hơn và có thêm nhiều trải nghiệm cuộc sống ngoài sách vở.

Tuy nhiên, việc lựa chọn cho con tham gia các lớp học kỹ năng sống và trải nghiệm cần dựa trên niềm đam mê, sở thích, sự hứng thú của con. Điều này sẽ giúp trẻ thực sự yêu thích và gắn bó với hoạt động, từ đó đạt được hiệu quả tốt nhất.

ThS Hà Hoàng Hiếu, Tổng Giám đốc Hệ thống Giáo dục SAM EDTECH, cho biết rằng các hoạt động phát triển kỹ năng mềm, kỹ năng sống cho thiếu nhi hiện nay được tổ chức rất nhiều, với các hình thức đa dạng như thao giảng trên lớp, sinh hoạt chuyên đề tại sân trường, hoặc các hoạt động nghệ thuật, thể thao, thủ công, STEM, trải nghiệm thực tế. Thông qua các hoạt động này, trẻ được rèn luyện, giúp phát triển tư duy và nhận thức cá nhân, khám phá bản thân, xác định điểm mạnh, điểm yếu, hình thành lối tư duy tích cực, chủ động trong học tập và cuộc sống.

Việc đẩy mạnh các hoạt động này cũng giúp trẻ mở rộng kết nối bạn bè, gia tăng trải nghiệm cuộc sống ngoài sách vở. Từ đó, trẻ sẽ có được sự tự tin và kỹ năng cần thiết để bước vào tương lai với sự chuẩn bị tốt nhất. Các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu thêm về các hoạt động ngoại khóa và lớp năng khiếu tại https://www.samedtech.vn/ để có thể lựa chọn cho con em mình những hoạt động phù hợp và hiệu quả.

Ở thành phố Đà Nẵng, cộng đồng người Ve, một nhóm thuộc dân tộc Giẻ Triêng, vẫn giữ gìn một tập tục cưới hỏi đặc sắc: nhà gái tặng tấm dồ đôi cho nhà trai trong lễ cưới. Tấm dồ đôi này do chính tay cô gái dệt phải mất từ 3-4 năm trước khi bước vào hôn nhân mới hoàn thành. Vì vậy, tấm dồ đôi không chỉ mang thông điệp về sự khéo léo mà còn là tấm lòng thủy chung, nhân văn của người phụ nữ Ve.

Ở xã Đắc Pring, nơi tập trung đông người Ve sinh sống, nhiều phong tục truyền thống vẫn được gìn giữ nguyên vẹn. Người Ve sống bằng nghề làm rẫy, săn bắt, đánh cá. Họ theo chế độ song hệ: con trai theo họ cha, con gái theo họ mẹ. Họ có quan niệm rất văn minh rằng con cái, bất kể giới tính nào đều quý giá. Trước khi lập gia đình, chàng trai người Ve phải cà răng và không còn ngủ ở nhà làng – đánh dấu bước trưởng thành. Còn người con gái, trước khi lấy chồng sẽ xỏ tai, đeo trang sức. Đó là những nghi thức tiền hôn nhân mang tính biểu trưng của cộng đồng người Ve ở miền núi Đà Nẵng.

Trong chuyện tình cảm, người Ve bày tỏ tình yêu bằng nghệ thuật dân gian: chàng trai dùng tiếng khèn, còn cô gái đáp lại bằng lời ca. Khi cả hai thuận ý, nhà trai sẽ nhờ mai mối đến thưa chuyện. Sau đó, hai gia đình tổ chức lễ ‘Ka để trăng’ để chính thức bàn chuyện cưới hỏi. Kể từ đó, đôi trẻ sẽ thay phiên sang ăn cơm nhà nhau mỗi ngày trong vòng vài tháng đến một năm, trước khi tổ chức lễ cưới chính thức – gọi là Lễ Bế chia.

Trong lễ cưới người Ve, lễ vật quan trọng nhất là tấm dồ đôi (rơ moong) do nhà gái mang sang. Tấm dồ đôi là một sản phẩm thổ cẩm dày, đẹp, kích thước khoảng 3 mét dài, 2 mét rộng, được ghép từ hai mảnh vải do chính cô gái dệt thủ công. Việc hoàn thành một tấm dồ đôi có thể mất từ 3 đến 4 năm – là cả một quá trình kỳ công đòi hỏi sự nhẫn nại, khéo léo và tình cảm sâu sắc.

Bà Pơ Loong Thị Liêm (64 tuổi, xã Đắc Pring) chia sẻ: ‘Thổ cẩm của phụ nữ Ve được làm bằng nguyên liệu tự nhiên từ cây, cỏ, lá, hoa của rừng núi, màu nhuộm từ lá cây, nghệ, bồ kết, tro bếp… Đến nay, chúng tôi còn lưu giữ truyền thống trên từng tấm vải thổ cẩm với các dải hoa văn trang trí kết hợp giữa màu đỏ và màu trắng, giữa màu chàm với màu vàng. Mỗi hoa văn trên vải đều kể lại câu chuyện về thần núi, thần suối, tổ tiên… ‘.

Già làng Pơ Loong Tý (78 tuổi) kể chuyện, theo truyền thống, tấm dồ đôi không chỉ để người Ve dùng đắp ấm chống lại cái rét của những cơn mưa rừng đằng đẵng mà còn được xem là món quà sính lễ trao tặng trong đám cưới. Với người Ve, đám cưới không có tấm dồ đôi thì không gọi là đám cưới. Nhà trai mang chiếc gùi thể hiện tài đan lát của chàng rể, còn nhà gái tặng tấm dồ đôi do chính cô dâu dệt, thể hiện tấm lòng son sắt, thuỷ chung. Tấm dồ đôi sau đó được mẹ chú rể khoác lên vai cô dâu như lời chúc phúc cho hôn nhân hạnh phúc bền lâu.

Số lượng tấm dồ đôi nhà gái chuẩn bị phụ thuộc vào khả năng và sự cần mẫn của cô gái. Tuy nhiên, dù chỉ một tấm, nó cũng mang đầy đủ ý nghĩa biểu trưng: hai mảnh vải tượng trưng cho hai cuộc đời, giờ khép lại thành một mái ấm. Họ sẽ cùng chung sống, sinh con đẻ cái, và được hai họ chúc phúc.

Ngày nay, dù cuộc sống đã có nhiều đổi thay, nhiều gia đình người Ve vẫn duy trì nét đẹp này như một phần hồn cốt văn hóa. Tấm dồ đôi không chỉ là hồi môn, mà là sự kết tinh của công sức, đạo lý, tinh thần nhân văn, điều khiến đám cưới người Ve trở nên đặc biệt, giàu bản sắc và đáng trân quý giữa đại ngàn Trường Sơn.

Khi hội nhập văn hoá diễn ra ngày càng mạnh mẽ ở miền núi Đà Nẵng, tấm dồ đôi của người Ve không chỉ là minh chứng của tình yêu đôi lứa, mà còn là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại. Trong không gian đậm chất núi rừng ấy, từng sợi chỉ, từng họa tiết trên tấm dồ đôi như tiếp tục kể câu chuyện của bản làng – bản tình ca bền bỉ giữa đại ngàn.