Ở thành phố Cần Thơ, một nhóm các nghệ nhân và người yêu nghệ thuật đã cùng nhau thành lập nhóm Art house, với mục tiêu biến những phụ phẩm nông nghiệp như vỏ bắp trở thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo. Qua đó, họ không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải mà còn giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật thủ công truyền thống.

Nhóm Art house Cần Thơ gồm các giáo viên mỹ thuật, sinh viên và những người yêu nghệ thuật. Họ đã lấy cảm hứng từ cuộc sống nông thôn ở miền Tây, nơi cây bắp đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân. Nhóm đã tìm cách biến vỏ bắp, thứ mà nhiều người cho là phế phẩm, trở thành chất liệu tạo nên các sản phẩm thủ công giàu giá trị.

Quá trình tạo ra các sản phẩm này hoàn toàn bằng tay. Mỗi chiếc túi xách làm từ vỏ bắp cần trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như thu gom, xử lý, phơi vỏ, đan và trang trí bằng vải lụa. Mỗi sản phẩm cần từ một đến hai ngày để hoàn thiện.

Các sản phẩm của nhóm không chỉ dừng lại ở túi xách mà còn có ví, đế lót bình hoa, khung gương trang trí và giấy thủ công làm từ vỏ bắp. Loại giấy này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn vỏ bắp, sau đó pha trộn với màu thực phẩm và hoa lá tự nhiên.

Từ giấy vỏ bắp, nhóm đã tạo ra các tác phẩm tranh dân gian bằng cách kết hợp kỹ thuật in khắc gỗ và tô màu theo phong cách tranh Đông Hồ, Hàng Trống. Nhóm cũng vẽ tranh phong cảnh địa phương và các chủ đề về đờn ca tài tử trên giấy vỏ bắp, nhằm giới thiệu về vùng đất Cần Thơ.

Art house Cần Thơ không chỉ là một nhóm nghệ thuật, mà còn là một biểu tượng của phong trào sống xanh và sáng tạo bền vững trong cộng đồng. Các thành viên thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn làm thủ công cho học sinh, sinh viên và người dân địa phương.

Qua các hoạt động của mình, nhóm Art house Cần Thơ hy vọng mang đến một thông điệp về việc tái sử dụng và tái tạo các chất liệu có sẵn trong tự nhiên, đồng thời lan tỏa tình yêu văn hóa và sáng tạo trong cộng đồng.

Trong bối cảnh nhiều nghề thủ công truyền thống đang dần bị mai một, thầy giáo Nguyễn Quang Thuận tại xã Lộc Hà đã chọn một hướng đi riêng bằng cách gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ – một nghề đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ cao độ.

Nghề khảm sành, khảm sứ từng một thời thịnh vượng ở vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, ngày nay, nó chỉ còn là hoài niệm của những người cao tuổi. Trong khi nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ.

Thầy Thuận đã có hơn 10 năm mày mò, sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ mảnh sành, sứ vỡ. Ban đầu, chỉ là sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu. Rồi mỗi lần đi qua những chỗ người ta đổ bát đĩa, lọ hoa vỡ, thầy Thuận lại nhặt về. Không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.

Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết của khách hàng yêu cầu.

Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng cho các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.

Mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem.

Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.

Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương.

Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian của thế hệ hôm nay, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc.

Thông qua các tác phẩm của mình, thầy Thuận hy vọng sẽ tiếp tục kế thừa và phát triển những giá trị truyền thống, đồng thời quảng bá đến công chúng những nét đẹp văn hóa dân gian.

Ngoài ra, thầy Thuận cũng mong muốn nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ từ cộng đồng để có thể tiếp tục theo đuổi đam mê của mình, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Thông tin thêm: Thầy Nguyễn Quang Thuận đã được nhiều tổ chức và cá nhân ghi nhận và đánh giá cao về đóng góp của ông trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian.

Trong không gian mở của COMPLEX01 tại Hà Nội, một sự kiện nghệ thuật đặc biệt đã diễn ra vào một buổi chiều giữa tháng 7. ‘Hạ hồi Talkshow’ với chủ đề ‘Khi truyền thống chạm tới chương mới’ đã tái hiện những nhịp đập sống động của nghệ thuật tuồng, loại hình sân khấu bác học hàng trăm năm tuổi.

Sự kiện không chỉ mang đến cơ hội để công chúng trải nghiệm không gian trưng bày các sưu tập mũ, áo, đạo cụ tuồng cổ mà còn cho phép họ được ‘sống’ cùng hơi thở tuồng qua trích đoạn ‘Hồ Nguyệt Cô hóa cáo’ do Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Quý và Nghệ sĩ Ưu tú Bích Tần thể hiện.

Phần trò chuyện cởi mở và nhiệt huyết của nguyên Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam Tạ Văn Sốp, người đã gắn bó với tuồng suốt 45 năm qua, đã mang đến cho khán giả nhiều kiến thức lý thú. Từ nội dung đề cao tư tưởng trung quân ái quốc, trọng đạo lý cho đến những lề lối, nguyên tắc, phương pháp cách điệu, ước lệ, tượng trưng của tuồng, và cả những nét đẹp độc đáo thể hiện qua hệ thống lời thoại, âm nhạc, mỹ thuật, hát, múa, hóa trang, biểu diễn…

Điều thú vị nhất là khi nghệ sĩ Tạ Văn Sốp chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức về tuồng, hai nghệ sĩ Xuân Quý và Bích Tần luôn sẵn sàng ‘thị phạm’ để minh họa, mang đến cho người xem những hình dung trực quan sống động.

‘Hạ hồi Talkshow’ không chỉ tạo nên không gian đối thoại kết nối chuyên gia, nghệ sĩ và công chúng mà còn gợi mở những góc tiếp cận mới để nghệ thuật truyền thống không lạc nhịp trong dòng chảy thời đại.

Dự án ‘Hạ hồi’ là một chuỗi hoạt động được lên kế hoạch và thực hiện bởi một nhóm những người trẻ cùng chung tình yêu văn hóa dân tộc. Trưởng ban tổ chức Bùi Yến Linh cho biết, dự án này hy vọng có thể nối bước cha ông trên hành trình gìn giữ, làm sống lại những di sản nghệ thuật truyền thống.

Trong năm nay, ‘Hạ hồi’ sẽ tập trung vào nghệ thuật tuồng với một chuỗi các hoạt động trên đa nền tảng online và offline. Gần nhất là ‘Hạ hồi Tour’ với chủ đề ‘Dòng chảy của tuồng’ sẽ diễn ra vào ngày 16/8/2025, đưa du khách đến với Bắc Ninh để thưởng thức trích đoạn tuồng tại sân khấu thực cảnh.

Dự án ‘Hạ hồi’ cũng bao gồm ‘Hạ hồi Podcast’ với chủ đề ‘Giấc mộng về tuồng’, dự kiến thực hiện trong 3 tháng từ tháng 9 đến 12/2025, kể lại những ký ức nghề và chuyện hậu trường của các nghệ sĩ, chuyên gia dưới định dạng âm thanh và video podcast.

Bộ phim tài liệu ‘Hạ hồi – Mộng ký mẫn tuồng’ sẽ là kết thúc của dự án, góp phần truyền tình yêu và cảm hứng với tuồng thông qua ngôn ngữ điện ảnh.

Thế hệ trẻ hôm nay không quay lưng mà đang nỗ lực ‘chắp cánh’ để nghệ thuật truyền thống thăng hoa. Những dự án như ‘Hạ hồi’ chính là hướng đi hiệu quả để nhóm lên sự quan tâm, tình yêu và trách nhiệm gìn giữ những giá trị văn hóa của cha ông.