Ánh sáng mặt trời không chỉ mang lại lợi ích về tâm trạng và năng lượng cho con người, mà còn có tiềm năng trong việc điều trị một số bệnh lý. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng liệu pháp ánh sáng UV có thể có lợi cho các tình trạng như đa hồng cầu, tiểu đường loại 1 và bệnh Crohn.

Tiến sĩ Prue Hart, giáo sư tại Đại học Tây Úc, và Tiến sĩ Richard Weller, giáo sư về Da học tại Đại học Edinburgh, là hai chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu về tác động của ánh sáng mặt trời lên cơ thể con người. Tiến sĩ Hart cho biết ánh sáng mặt trời có thể giảm viêm, giảm căng thẳng và cải thiện hệ thống miễn dịch. Ánh sáng mặt trời có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, hệ miễn dịch và các cơ quan khác, từ đó làm giảm viêm và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Các nghiên cứu đã chỉ ra mối tương quan giữa mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và tuổi thọ. Những người sống ở vùng có nhiều ánh sáng mặt trời thường sống lâu hơn. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy mối tương quan giữa mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và tỷ lệ mắc bệnh. Những người sống ở vùng có ít ánh sáng mặt trời thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

Tiến sĩ Hart và Tiến sĩ Weller cũng thảo luận về vai trò của vitamin D trong sức khỏe con người. Vitamin D được tạo ra khi da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, Tiến sĩ Weller cho biết vitamin D không phải là yếu tố quyết định chính trong lợi ích sức khỏe của ánh sáng mặt trời. Ông cho rằng ánh sáng mặt trời có thể có tác động trực tiếp lên cơ thể con người.

Một số nghiên cứu đã cho thấy lợi ích của liệu pháp ánh sáng UV đối với các tình trạng như đa hồng cầu, tiểu đường loại 1 và bệnh Crohn. Tiến sĩ Hart cho biết có mối tương quan mạnh mẽ giữa mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và tỷ lệ mắc bệnh ở Úc.

Tiến sĩ Weller cũng cho biết có mối tương quan giữa mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và huyết áp. Ông cho rằng ánh sáng mặt trời có thể giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Các bác sĩ da học thường khuyến cáo tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời do lo ngại về ung thư da. Tuy nhiên, Tiến sĩ Weller và Tiến sĩ Hart cho rằng lợi ích sức khỏe của ánh sáng mặt trời không thể bị bỏ qua.

Tiến sĩ Veena Vanchinathan, bác sĩ da học, cho rằng tiếp xúc với ánh sáng mặt trời có thể gây lão hóa sớm và ung thư da. Bà khuyến cáo nên hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và sử dụng kem chống nắng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Weller cho rằng rủi ro của ung thư da không thể cân bằng với lợi ích sức khỏe của ánh sáng mặt trời. Ông cho rằng cần phải có một cách tiếp cận cân bằng hơn trong việc đánh giá lợi ích và rủi ro của ánh sáng mặt trời.

Tóm lại, ánh sáng mặt trời có thể có tác động tích cực lên sức khỏe con người, bao gồm giảm viêm, cải thiện hệ thống miễn dịch và giảm huyết áp. Tuy nhiên, cần phải có một cách tiếp cận cân bằng hơn trong việc đánh giá lợi ích và rủi ro của ánh sáng mặt trời.

Các nhà khoa học đã phát hiện một mối liên kết đáng ngạc nhiên giữa vitamin D và một gen duy nhất có tên SDR42E1. Gen này đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể hấp thụ vitamin D, một chất dinh dưỡng cần thiết cho xương, cơ và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng gen này cũng đóng vai trò mạnh mẽ trong việc phòng chống ung thư. Khi họ tắt gen này trong các tế bào ung thư, các khối u đã ngừng phát triển.

Khám phá này có thể dẫn đến các phương pháp điều trị mới nhằm ngăn chặn gen này để chống lại ung thư hoặc tăng cường nó để cải thiện sức khỏe trong các tình trạng khác như bệnh tự miễn. Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong cơ thể, không chỉ là một chất dinh dưỡng quan trọng mà còn là thành phần xây dựng cho calcitriol, một loại hormone giúp cơ thể hấp thụ canxi và phosphate – các khoáng chất cần thiết cho xương khỏe mạnh.

Calcitriol cũng hỗ trợ chức năng cơ và dây thần kinh khỏe mạnh, điều chỉnh sự phát triển của tế bào và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng đúng của hệ miễn dịch. Trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Frontiers in Endocrinology, các nhà khoa học đã xác định gen SDR42E1 là cần thiết cho việc cơ thể hấp thụ vitamin D thông qua hệ tiêu hóa và xử lý nó tiếp theo.

Phát hiện này có thể có ý nghĩa lớn đối với các phương pháp điều trị nhắm mục tiêu, đặc biệt là trong lĩnh vực chăm sóc ung thư. Khi ngăn chặn hoặc ức chế SDR42E1, có thể ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư một cách có chọn lọc, theo Tiến sĩ Georges Nemer, giáo sư và phó dean nghiên cứu tại Đại học College of Health and Life Sciences tại Đại học Hamad Bin Khalifa ở Qatar.

Đội nghiên cứu được thúc đẩy bởi các nghiên cứu trước đó đã liên kết một đột biến cụ thể trong gen SDR42E1, nằm trên nhiễm sắc thể 16, với sự thiếu hụt vitamin D. Đột biến này đã rút ngắn sản phẩm protein của gen, khiến nó không hoạt động. Để khám phá vai trò của nó sâu hơn, đội nghiên cứu đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 để vô hiệu hóa SDR42E1 trong một dòng tế bào ung thư đại trực tràng được gọi là HCT116.

Các tế bào này thường biểu hiện mức độ cao của SDR42E1, cho thấy rằng gen này có thể rất quan trọng đối với sự sống sót của chúng. Khi gen bị vô hiệu hóa, các tế bào ung thư không còn có thể phát triển mạnh. Hàng nghìn gen phản ứng – và khối u thu nhỏ. Khi bản sao SDR42E1 bị lỗi được đưa vào, khả năng sống sót của các tế bào ung thư giảm xuống 53%. Không ít hơn 4.663 gen ‘xuôi dòng’ đã thay đổi mức độ biểu hiện của chúng, cho thấy rằng SDR42E1 là một công tắc phân tử quan trọng trong nhiều phản ứng cần thiết cho sức khỏe của tế bào.

Những kết quả này cho thấy rằng ức chế gen có thể giết chết tế bào ung thư một cách có chọn lọc, trong khi để các tế bào lân cận không bị tổn thương. Một con đường hai chiều: chống ung thư hoặc tăng cường sức khỏe. Kết quả của chúng tôi mở ra các lộ trình tiềm năng mới trong ung thư học chính xác, mặc dù việc dịch thuật lâm sàng vẫn cần xác thực đáng kể và phát triển lâu dài, theo Tiến sĩ Nagham Nafiz Hendi, giáo sư tại Đại học Trung Đông ở Amman, Jordan.

Tuy nhiên, việc cắt giảm SDR42E1 không phải là ứng dụng duy nhất có thể được các nhà nghiên cứu nghĩ đến. Kết quả hiện tại cho thấy rằng SDR42E1 có thể cắt hai cách: tăng nhân tạo mức độ SDR42E1 trong các mô cục bộ thông qua công nghệ gen có thể có lợi tương tự, tận dụng các hiệu ứng sức khỏe đã biết của calcitriol.

Có thể tăng cường gen giúp ích trong các bệnh khác? Bởi vì SDR42E1 có liên quan đến chuyển hóa vitamin D, chúng tôi cũng có thể nhắm mục tiêu vào nó trong bất kỳ bệnh nào khác mà vitamin D đóng vai trò điều tiết, theo Tiến sĩ Nemer. Ví dụ, các nghiên cứu về dinh dưỡng đã chỉ ra rằng hormone này có thể giảm nguy cơ ung thư, bệnh thận và rối loạn tự miễn và trao đổi chất.

Tuy nhiên, các ứng dụng rộng rãi hơn phải được thực hiện một cách thận trọng, vì ảnh hưởng lâu dài của SDR42E1 đối với sự cân bằng vitamin D vẫn cần được hiểu đầy đủ. Tham khảo: SDR42E1 modulates vitamin D absorption and cancer pathogenesis: insights from an in vitro model, của Nagham Nafiz Hendi và Georges Nemer, 27 tháng 5 năm 2025, Frontiers in Endocrinology. DOI: 10.3389/fendo.2025.1585859

Ánh nắng mặt trời buổi chiều không chỉ mang lại cảm giác thư giãn sau một ngày làm việc mệt mỏi mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe tổng thể. Theo BS.CKI Nguyễn Hữu Khánh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, ánh sáng tự nhiên có tác động đáng kể lên cơ thể con người, đặc biệt là trong việc điều chỉnh nhịp sinh học và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Ánh sáng mặt trời là yếu tố then chốt trong việc điều hòa nhịp sinh học của con người. Cơ chế kiểm soát chu kỳ thức – ngủ tự nhiên của chúng ta bị ảnh hưởng trực tiếp bởi ánh sáng tự nhiên. Vùng dưới đồi của não bộ, nơi điều khiển sản xuất melatonin, hormone chính giúp thúc đẩy buồn ngủ, sẽ phản ứng với ánh sáng mặt trời. Tiếp xúc với ánh sáng vào thời điểm thích hợp, đặc biệt là vào chiều muộn, giúp cơ thể điều chỉnh và chuẩn bị cho giấc ngủ đêm, làm cho đồng hồ sinh học hoạt động ổn định hơn. Nhờ đó, cơ thể có thể dễ dàng đi vào giấc ngủ ban đêm và thức dậy tỉnh táo vào sáng hôm sau.

Ngoài ra, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời còn kích thích cơ thể tổng hợp vitamin D, một dưỡng chất thiết yếu đối với hệ miễn dịch, thần kinh và giấc ngủ. Thiếu vitamin D có thể làm tăng nguy cơ mất ngủ, ngủ không sâu giấc, kéo theo cảm giác mệt mỏi kéo dài vào ban ngày. Ánh nắng buổi chiều giúp cơ thể hấp thu vitamin D tự nhiên qua da. Đối với những người có thói quen ở trong nhà hoặc làm việc trong văn phòng kín suốt cả ngày, việc dành khoảng 15-30 phút mỗi chiều ra ngoài, vận động nhẹ dưới ánh nắng có thể giúp thư giãn cơ thể, giải tỏa căng thẳng sau giờ làm việc, hít thở không khí trong lành và cải thiện giấc ngủ.

Để có giấc ngủ chất lượng hơn, bác sĩ khuyến cáo mọi người nên tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và lối sống lành mạnh, hạn chế dùng thiết bị điện tử trước giờ ngủ, tránh ăn tối muộn, không uống cà phê hoặc rượu bia vào chiều tối và duy trì thời gian ngủ – thức ổn định mỗi ngày. Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau, trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường. Bổ sung thêm một số dưỡng chất thiên nhiên như việt quất (blueberry), bạch quả (ginkgo biloba) với công dụng chống gốc tự do, hỗ trợ hoạt động não bộ và cải thiện giấc ngủ. Những người có dấu hiệu rối loạn giấc ngủ nên đi khám chuyên khoa Thần kinh để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Nhìn chung, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi chiều có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời một cách vừa phải để tránh tác hại từ tia cực tím. Việc kết hợp tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên cùng với lối sống lành mạnh sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.