Ngày 9/7 vừa qua, bên lề Hội nghị lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã thông qua Quyết định ghi danh Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào) vào Danh sách Di sản Thế giới với tư cách là Di sản thiên nhiên thế giới liên biên giới.

Đây là lần đầu tiên hai quốc gia Việt Nam và Lào cùng hợp tác để ghi danh một Di sản thế giới. Quần thể này bao gồm Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Lào), với giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo và hệ sinh thái. Với việc ghi danh này, UNESCO đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và Lào trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.

Trước đó, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO ghi danh vào năm 2003 với tiêu chí về địa chất, địa mạo. Đến năm 2015, di sản này được công nhận bổ sung thêm tiêu chí về hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Việc hình thành Di sản thế giới liên biên giới Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô không chỉ thể hiện giá trị bảo tồn mà còn góp phần thắt chặt mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Lào. Đây là cơ hội để hai quốc gia cùng phát huy tiềm năng du lịch, bảo tồn và phát triển bền vững di sản.

Từ nay, hai bên sẽ có cơ hội tăng cường hợp tác trong công tác bảo tồn và quản lý di sản. Sự hợp tác này không chỉ giúp cho việc bảo tồn di sản được hiệu quả hơn mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của cả hai nước.

Xu hướng liên kết giữa các vùng không gian hành chính đang trở thành xu thế tất yếu để tiếp cận và bảo vệ những hệ giá trị thiên nhiên một cách trọn vẹn. Quá khứ, hiện tại và tương lai của loài người luôn gắn bó mật thiết với môi trường và các giá trị tự nhiên.

Trong khuôn khổ Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tại Paris, Cộng hòa Pháp, một quyết định quan trọng đã được thông qua. Quyết định này liên quan đến việc điều chỉnh và mở rộng đáng kể ranh giới của Di sản Thiên nhiên Thế giới – Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Sự điều chỉnh này không chỉ dừng lại ở việc mở rộng diện tích mà còn bao gồm việc kết hợp với Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào, tạo nên một di sản thiên nhiên thế giới mới với tên gọi ‘Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô’. Di sản này được ghi nhận dựa trên các tiêu chí (viii), (ix) và (x) về địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, với vị thế là một trong những danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt của Việt Nam, được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng vào năm 2009. Trước đó, di sản này đã hai lần được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới, lần đầu tiên vào năm 2003 và lần thứ hai vào năm 2015. Tại thời điểm công nhận lần thứ hai, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có diện tích vùng lõi là 123.326ha và vùng đệm là 220.055ha.

Song song với việc mở rộng Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào cũng đã được đề cử để UNESCO công nhận là phần mở rộng của Di sản thiên nhiên thế giới này. Hồ sơ đề cử đã được Chính phủ Lào và Việt Nam thống nhất và gửi tới UNESCO vào tháng 2/2024. Quá trình thẩm định hồ sơ bởi Cơ quan tư vấn của UNESCO, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế (IUCN), đã trình quyết định lên Ủy ban Di sản Thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47.

Việc điều chỉnh ranh giới và mở rộng di sản này có mục tiêu chính là bảo vệ và phát huy giá trị của di sản, bao gồm cả hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Nằm tại điểm giao thoa của dãy núi Annam và vành đai đá vôi Trung Đông Dương, trải qua biên giới Việt Nam và Lào, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô tạo thành một khu vực karst quy mô lớn và lâu đời nhất ở châu Á. Khu vực này thể hiện sự đa dạng của các hệ sinh thái và cấu trúc ngầm, làm nên một di sản thiên nhiên vô cùng giá trị.

Để quản lý hiệu quả di sản này, việc quản lý Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô sẽ được đề xuất thông qua 2 bản Kế hoạch quản lý riêng biệt. Sự phối hợp giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam với Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào đã được tăng cường trong những năm gần đây, đặc biệt trong công tác nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hồ sơ đề cử.

Với việc UNESCO công nhận ‘Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô’ là Di sản thế giới, Việt Nam hiện đã có 9 di sản thế giới được công nhận, trong đó có 2 Di sản thế giới liên tỉnh và 1 Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên. Sự kiện này không chỉ làm giàu thêm danh sách di sản thế giới của Việt Nam mà còn đóng góp kinh nghiệm thực tiễn vào công tác quản lý di sản thế giới theo Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO. Đồng thời, đây cũng là một hình mẫu trong quản lý di sản thế giới liên biên giới.