Công nghệ giải trình tự gen đã được các chuyên gia tại GeneStory sử dụng để so sánh gene của người thân với dữ liệu từ Bộ Công an, giúp xác định danh tính 16 liệt sĩ sau gần một năm triển khai thu nhận mẫu thân nhân liệt sĩ trên toàn quốc.

Dự án Ngân hàng gene, được Thủ tướng Phạm Minh Chính kích hoạt vào tháng 7/2024, nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu ADN quy mô lớn để lưu trữ thông tin gene của hài cốt liệt sĩ và thân nhân, phục vụ việc đối sánh và xác định danh tính. Việt Nam có hơn một triệu liệt sĩ, nhưng khoảng 500.000 người vẫn chưa xác định được danh tính. Nhiều gia đình đã chờ đợi hàng chục năm để tìm được phần mộ thân nhân.

GS Vũ Hà Văn, Giám đốc Khoa học của Viện Nghiên cứu Dữ liệu lớn, cho biết GeneStory đã làm chủ toàn bộ quy trình giải mã gene từ thu mẫu, phân tích đến diễn giải dữ liệu với độ chính xác giải trình tự gene lên đến hơn 99%. Trong dự án này, việc giải mã gene được ứng dụng theo dòng mẹ là chủ yếu. Vì vậy, việc thu mẫu được ưu tiên thực hiện trên các đối tượng là mẹ đẻ, bà ngoại, anh chị em cùng mẹ; anh, em, con của chị gái, em gái mẹ đẻ liệt sĩ; con của chị gái, em gái liệt sĩ.

TS Dương Ngọc Cường, Tổng giám đốc GeneStory, cho biết để xác định danh tính liệt sĩ, các kỹ thuật viên đã đến từng gia đình thu thập mẫu. Sau gần một năm, đã có hơn 51.000 mẫu được thu thập từ 63 tỉnh thành. Các mẫu ADN được đưa về phòng xét nghiệm của GeneStory, sau đó phân tích, giải mã gene từ hài cốt các liệt sĩ đã quy tập. Sau khi phân tích và đối sánh ADN, đã xác định danh tính 16 liệt sĩ.

Dự án tiếp tục giúp hàng trăm nghìn gia đình tìm lại tên người thân, tri ân Mẹ Việt Nam Anh hùng, giảm thiểu thời gian chờ và mất mẫu di truyền khi ADN của liệt sĩ bị phân hủy. GS Vũ Hà Văn cho biết ứng dụng công nghệ giải mã gene trong lâm sàng không chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm thân nhân.

Công nghệ này cho phép tìm hiểu về sức khỏe thể chất, hướng đến việc tiên lượng nguy cơ mắc bệnh do di truyền, bệnh ung thư… của mỗi cá thể dựa vào kiểu gene, thậm chí xây được biểu đồ đánh giá tiến triển từ nguy cơ mắc bệnh thấp đến cao theo độ tuổi.

Trong bối cảnh công tác xác minh danh tính liệt sĩ tại Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại và thách thức, các cơ quan chức năng đang nỗ lực không ngừng để triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế. Mục tiêu chính là đẩy nhanh tiến độ giám định ADN, từ đó sớm giải quyết những tồn tại lâu năm liên quan đến việc xác định danh tính của các anh hùng liệt sĩ.

Hiện nay, cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ. Bên cạnh đó, có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập và tìm về nơi an nghỉ cuối cùng. Trước tình hình đó, các ngành chức năng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một thách thức không nhỏ nhưng cũng là một mục tiêu đầy tham vọng, nhằm tri ân và tỏ lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Để đạt được mục tiêu đề ra, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác giám định ADN được coi là một bước tiến quan trọng. Công nghệ không chỉ giúp tăng độ chính xác trong quá trình giám định mà còn giúp rút ngắn thời gian thực hiện. Hơn nữa, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng một vai trò không thể thiếu. Thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam có cơ hội tiếp cận với những công nghệ mới, cũng như kinh nghiệm từ các nước khác, từ đó có thể áp dụng và điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam.

Ứng dụng công nghệ và hợp tác quốc tế được xem là giải pháp then chốt, không chỉ mang lại hy vọng cho việc sớm giải quyết những tồn tại lâu năm mà còn góp phần an dân và thể hiện lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ. Việc xác định danh tính của các liệt sĩ không chỉ là công việc của các cơ quan chức năng mà còn là nhiệm vụ của cả xã hội. Chính vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và cộng đồng để thực hiện thành công mục tiêu đã đề ra.

Nhìn về tương lai, với sự quyết tâm của các cơ quan chức năng và sự hỗ trợ từ công nghệ hiện đại cũng như hợp tác quốc tế, hy vọng rằng mục tiêu xác định danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua giám định ADN vào năm 2030 sẽ trở thành hiện thực. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn vinh và tri ân đối với các anh hùng liệt sĩ mà còn góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mà công lý và sự công bằng được thực hiện một cách trọn vẹn.