Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng phát triển vượt trội về điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydro xanh. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là việc xây dựng một hành lang pháp lý đồng bộ và hiệu quả để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này.
Theo các đánh giá, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt tập trung tại các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW, theo Ngân hàng Thế giới. Những con số này cho thấy tiềm năng to lớn mà Việt Nam có thể khai thác để chuyển dịch sang năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, hiện nay các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán trong nhiều văn bản luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Ngoài ra, hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo, trở thành điểm nghẽn kìm hãm dòng vốn và trì hoãn hàng loạt dự án.
Nhìn vào kinh nghiệm của các nước, Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Luật không chỉ là công cụ điều tiết thị trường mà còn là cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.
Các chuyên gia cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo, cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng nhấn mạnh, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập và sự chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Tóm lại, việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo là bước tiến quan trọng để Việt Nam tận dụng được tiềm năng to lớn của mình trong lĩnh vực này. Với một khung pháp lý phù hợp, Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia đi đầu trong chuyển đổi năng lượng toàn cầu.